Traditionele Chinese Geneeskunde, Acupunctuur

Acupunctuur is een oosterse geneeswijze en al duizenden jaren een onderdeel van de Traditionele Chinese Geneeskunde (TCG, ookwel TCM; Traditional Chinese Medicine). Het woord acupunctuur is afgeleid van de Latijnse woorden ‘acus’ (naald) en ‘punctura’ (steek). Bij acupunctuur worden zeer dunne naaldjes op bepaalde punten in het onderhuids bindweefsel gebracht, waarna in het lichaam verschillende biologische reacties ontstaan. Bij de TCM is evenwicht het sleutelwoord tot gezondheid. Deze energetische geneeskunde streeft naar een balans tussen Yin en Yang.

Acupunctuur is gebaseerd op het handhaven of herstellen van de energetische balans. Een verstoring van die balans wordt gezien als oorzaak voor het ontstaan van de klachten. Bij iemand die gezond en in harmonie is, zijn er geen onrustbarende symptomen en is er lichamelijk en geestelijk evenwicht.

Wanneer een persoon ziek wordt, is dat een symptoom van totaal lichamelijk gebrek aan evenwicht dat ook in andere aspecten van zijn of haar leven en gedrag aanwezig is. Dit wordt een disharmonisch patroon genoemd. Door het toedienen van prikkels door middel van acupunctuur, wordt het lichaam gestimuleerd en zal het evenwicht weer hersteld worden.

Hoe werkt acupunctuur?

Net zoals de vijf-elementenleer, vormen de natuurwetten van Yin en Yang één van de belangrijkste basisprincipes van de Traditionele Chinese Geneeskunde. Yin en Yang, twee tegenpolen die voortdurend in elkaar overgaan, moeten met elkaar in evenwicht zijn. Zodra dat evenwicht is verstoord kunnen klachten ontstaan. Het karakter Yin betekent oorspronkelijk de schaduwzijde van een helling. Het wordt in verband gebracht met eigenschappen als onder andere koude, rust, ontvankelijkheid, duisternis, passiviteit en binnenkant. De oorspronkelijke betekenis van het karakter Yang staat voor de zonzijde van een helling. Met Yang worden de eigenschappen van onder andere hitte, beweging, prikkeling, activiteit, kracht, licht en buitenkant in verband gebracht. Ziekten die door traagheid, zwakte, koude en onderactiviteit gekenmerkt worden zijn Yin. Ziekten die zich met kracht, heftige bewegingen, hitte en overactiviteit openbaren zijn Yang. Een Yin ziekte kan echter ook enige Yang trekken vertonen en bij een Yang ziekte kunnen Yin eigenschappen voorkomen. Volgens de filosofie van de TCM krijgt ieder mens bij de geboorte een hoeveelheid energie (Qi, spreek uit: tsjie) mee. Die energie is nodig om te kunnen leven en actief te zijn. De energie stroomt door het lichaam langs energiebanen, de zogenaamde acupunctuurmeridianen. Deze meridianen horen bij de organen en vormen met elkaar een onzichtbaar netwerk. Als de energiestroom verstoord wordt (door bijvoorbeeld invloeden van buitenaf, trauma’s, overbelasting of hevige emoties), kunnen ziektes ontstaan.

Op de meridianen liggen de acupunctuurpunten die in contact staan met een bepaald orgaan of een bepaalde functie. Door het prikken van deze punten kan de acupuncturist bepaalde energieën stimuleren, remmen of harmoniseren, zodat het evenwicht bij een ziekte kan worden hersteld.

Wanneer acupunctuur?

De laatste jaren worden er vele studies verricht naar de werking van acupunctuur. Uit medische onderzoeken is duidelijk geworden dat acupunctuur succesvol werkt bij verschillende aandoeningen, zoals onder andere chronische nekpijn, (lage)rugklachten, hoofdpijn en migraine, maag- en darmaandoeningen, tenniselleboog en klachten van gynaecologische aard. Verder helpt acupunctuur ook om symptomen te verlichten bij chronische ziekten. De kwaliteit van leven kan aanzienlijk worden verbeterd doordat de patiënt beter kan slapen en ontspannen, daardoor minder moe is en meer energie voelt. In het menu bij ‘indicaties’ kunt u de uitgebreide lijst vinden.

Hoe wordt de diagnose gesteld?

Aan de hand van een uitgebreid intakegesprek en door observatie, wordt de diagnose vastgesteld. U kunt onder andere vragen verwachten over uw eetlust, de stoelgang, uw slaappatroon, uw ziektegeschiedenis, en bij vrouwen over de menstruatiecyclus. Daarnaast zullen uw dagelijks ritme en karaktereigenschappen aan bod komen. Vervolgens wordt de pols gevoeld en het beeld van de tong bekeken. Aan de hand van deze bevindingen wordt een behandelplan opgesteld.

Hoeveel behandelingen zijn nodig?

Dit is lastig aan te geven, want niet iedereen reageert hetzelfde op een acupunctuurbehandeling en bovendien is niet iedere klacht hetzelfde. Het is dus onder andere afhankelijk van de aard van de klacht. In ieder geval probeert u tussen de behandelingen in, waar te nemen of uw klachten veranderen of verminderen. Hierbij is het totale welbevinden van belang. Doorgaans behandel ik wekelijks gedurende 5 à 6 weken. In die periode verwacht ik een positieve werking van de behandeling. Bij uitblijven daarvan, wordt in overleg met u besproken om de behandeling te stoppen of te continueren, omdat sommige klachten (onder andere afhankelijk van de duur en de ernst), meer behandelingen nodig hebben voor een gewenst resultaat. Als de klachten positief reageren op een behandeling, dan zal de tijd tussen de eerstvolgende behandeling worden verruimd en langzaam worden afgebouwd.

De polsdiagnose

Binnen de TCM wordt het polsonderzoek gebruikt om, in samenhang met andere diagnostische methoden, tot een diagnose te komen. De pols wordt zowel aan de linker- als rechterkant gevoeld, op drie posities langs de arteria radialis (polsslagader). Deze posities corresponderen met de organen. De pols is in staat de toestand van de Inwendige Organen te reflecteren en een beeld te geven van de energetische toestand (kwaliteit, hoeveelheid) van het organisme. Dit is mogelijk door het nauwkeurig waarnemen van de diepte, breedte, snelheid en spanning van de polsgolf. De pols kan dus zeer gedetailleerde informatie geven, maar hij wordt ook beïnvloed door externe huidige invloeden, die de interpretatie bemoeilijken. Met andere woorden; de pols is onderhevig aan korte termijnveranderingen, waar rekening mee gehouden moet worden tijdens het onderzoek.

De tongdiagnose

Net als het voelen van de pols, is de observatie van de tong een van de belangrijkste pilaren van de Chinese diagnostiek. Ze levert gemakkelijk zichtbare aanwijzingen van de disbalans dat de zieke vertoont. Verschillende gebieden op de tong weerspiegelen de toestand van de organen. De observatie van de tong is gebaseerd op vier belangrijke elementen: de kleur en de vorm van het tonglichaam, het beslag en de mate van vochtigheid. In tegenstelling tot de pols, is de tong minder onderhevig aan korte termijnveranderingen.

Ooracupunctuur

Deze vorm van acupunctuur is ontdekt door de Franse arts Nogier. Op de oorschelp is het lichaam geprojecteerd en vanuit dit reflexgebied behandelbaar. Met deze methode is het mogelijk om aandoeningen van het lichaam te behandelen, waarbij punten op de oorschelp worden benut, die bij druk (en soms ook spontaan), pijnlijk zijn. Oorpunten veranderen namelijk van eigenschap wanneer een ziekte optreedt in de organen of in bepaalde lichaamsdelen. Corresponderende punten op het oor, worden bijvoorbeeld gevoeliger bij druk of vertonen een verlaagde elektrische weerstand. Ooracupunctuur kan onder andere gebruikt worden ter ondersteuning van de lichaamsacupunctuur, voor pijnreductie en bij behandeling van verslaving (bijvoorbeeld roken, eten).

Moxatherapie

Naast het gebruik van naaldjes kan ook gebruik gemaakt worden van moxa. Moxa wijst op het verwarmen van punten of zones op de huid. Moxa is een andere naam voor bijvoetkruid (Artemisia vulgaris), een kruid dat ook in het westen bekend is om zijn geneeskrachtige werking. Moxa wordt gebruikt om de acupunctuurpunten te verwarmen. De warmte van de moxa dringt diep door tot in het acupunctuurpunt en zal daar de energiestroom en doorbloeding stimuleren. Deze therapie wordt als zeer aangenaam ervaren. Moxatherapie kan zeer effectief werken bij chronische ziekten met zwaktetoestanden, bij zwakte van de Yangenergie en bij lang bestaande ziektegevallen ook van de Yinenergie, ziekten die veroorzaakt worden door koude en vocht, en bij onvoldoende reactie van de patiënt op een naaldtherapie.

Cuppen

Door middel van het plaatsen van (verwarmde) glazen of kunststof bollen op de huid, wordt ter plaatse een vacuüm gecreëerd. Hierdoor wordt lokaal een sterke doorbloeding bereikt. Deze heft energieblokkades op, waardoor energie weer kan doorstromen en pijn zal verminderen. Na een behandeling kan er lokaal een rode plek te zien zijn. Dit is onschuldig en verdwijnt na enkele dagen. Cuppen is onder andere goed in te zetten bij schouder- en nekklachten door bijvoorbeeld stress en spanning, rugklachten en klachten aan het bewegingsapparaat.